δίφρος

Το μέρος του αρχαίου ελληνικού άρματος όπου κάθονταν ο αρματηλάτης και ο πολεμιστής. Αργότερα, ονομάστηκε δ. το ίδιο το άρμα ή η άμαξα. Στους ηρωικούς χρόνους η δ. ήταν εξάρτημα του πολεμικού άρματος, όπου κάθονταν ο ηνίοχος και ο παραβάτης (πολεμιστής). Δ. ονομαζόταν και η έδρα χωρίς ανάκλιντρο, που είχε διασταυρωμένα πόδια για να κλείνει και να μεταφέρεται εύκολα. Χαρακτηριστικός τύπος δίφρου.

* * *

ο (AM δίφρος, ο και δίφρον, το)

κάθισμα, έδρα χωρίς ράχη και υποστήριγμα για τα χέρια

αρχ.

1. το μέρος τού άρματος όπου στεκόταν ο ηνίοχος και ο πολεμιστής

2. άρμα

3. επιβατική άμαξα

4. φορείο, κρεβάτι

5. το έδρανο τών ρωμαίων αρχόντων (stella curulis)

6. ουροδοχείο

7. έδρα δικαστή

8. βασιλικός θρόνος

9. «λασανίτης δίφρος» — τρίποδο τραπέζι κοντά σε πηγή για να ακουμπούν τα δοχεία τού νερού

10. φρ. α) «δίφρος τῆς πόλεως» — τα ανώτατα διοικητικά αξιώματα

β) «δίφρος τοῡ ἡλίου» — άρμα τού ήλιου (Ευριπ. Φοίν.)

γ) «ἐσθίειν ἐπὶ δίφρου» — πυθαγορικό πρόσταγμα που συμβουλεύει λιτότητα.

[ΕΤΥΜΟΛ. Η λ. δίφρος είναι σύνθετη από το επίρρ. δις* και τη μηδενισμένη βαθμίδα ρίζας τού ρ. φέρω*, η οποία εμφανίζεται μόνο σε αυτόν τον τ., πράγμα που οδηγεί στην υπόθεση ότι πρόκειται για αρχαϊκή λέξη. Το επίρρ. δις δεν δηλώνει την ύπαρξη δύο πολεμιστών στο ομηρικό άρμα, αλλά είτε τις δύο λαβές στο κάθισμα τού άρματος είτε ότι το φορητό κάθισμα μεταφερόταν και από τις δύο μεριές για να τοποθετηθεί στο άρμα.

ΠΑΡ. αρχ. διφρεύω, δίφρια.

ΣΥΝΘ. διφρηλάτης

αρχ.

διφρήλατος, διφροπηγός, διφρουλκώ, διφρουργία, διφροφόρος

μσν.

διφρουλκία].